SUN Nederland reageert met waardering én kritische aandachtspunten op het ontwerpbesluit tot wijziging van het Besluit SUWI. Het besluit SUWI is bedoeld om proactieve dienstverlening vanuit de overheid te versterken en het gebruik van regelingen toegankelijker te maken. Vanuit SUN Nederland onderstrepen wij het belang van laagdrempelige hulpverlening, ook voor mensen zonder digitale vaardigheden en vragen wij speciale aandacht voor de groep alleenstaanden.
Digitale proactieve dienstverlening, waarbij formulieren online al voor iemand zijn ingevuld, moet volgens ons hand in hand gaan met fysieke ondersteuning. Juist personen die niet over een DigiD of digitale vaardigheden beschikken of waarvoor digitale middelen niet beschikbaar of niet toegankelijk zijn, kunnen moeite hebben met digitale aanvragen. Daarom moet er blijvend worden ingezet op goed bereikbare fysieke loketten. Alleen kan voor sommigen de reis naar een loket in de gemeente al een belemmering zijn, wanneer zij onvoldoende middelen hebben om deze reis te maken. Wij vragen daarom om niet alleen te kijken naar waar het loket komt (bijvoorbeeld bij UWV, gemeente of SVB) maar ook naar mogelijkheden om dit loket mobiel te maken. Wij adviseren daarnaast om te controleren of informatie goed is aangekomen en te checken of iemand bij geen reactie bewust afziet van de ondersteuning. Voor het succesvol benaderen van personen, en vanwege het aanzienlijke belang van het gebruikmaken van de voorzieningen, zou er naast het versturen van een brief ook mogelijkheden moeten zijn om doormiddel van een huisbezoek, telefoongesprek of WhatsApp-bericht, in gesprek te komen, de boodschap op maat aan te bieden en de persoon te helpen om tot actie over te gaan als het blijkt dat deze er zelf niet toe in staat is.
Net als het voornemen om samenwerking tussen UWV, gemeente en de SVB te intensiveren, kan ook de samenwerking met de Belastingdienst worden uitgebreid is onze suggestie. Op die manier komen ook toeslagen beter terecht bij mensen in financiële nood.
Daarbij pleiten wij vanuit SUN Nederland voor het zogenoemde ‘opting-out systeem’. Dat wil zeggen dat mensen automatisch voorzieningen ontvangen waarop zij recht hebben. Alleen wie daar expliciet van afziet, moet in actie komen. Dit is een effectieve manier om niet-gebruik van regelingen terug te dringen.
Uit aanvragen die gedaan worden bij noodhulpbureaus blijkt dat mensen soms niet bekend zijn met voorliggende voorzieningen waar zij recht op hebben. Zoals bijvoorbeeld de Aanvullende Inkomensvoorziening Ouderen (AIO) die voor personen die een aantal jaren in het buitenland hebben gewoond een aanvulling kan zijn op de Algemene Ouderdomswet (AOW) waarop zij worden gekort.
Wij doen ook een oproep om mensen actief te informeren wanneer zij géén recht hebben op een regeling en daarbij te vermelden wat de alternatieven zijn. Wijs een persoon die wordt afgewezen voor een werkeloosheidsuitkering (WW) bij de gemeente, bijvoorbeeld op de mogelijkheid om een uitkering vanuit de participatiewet (PW) aan te vragen.
Ook nu brengen wij de groep alleenstaanden speciaal onder de aandacht. Ruim 60% van de aanvragen voor noodhulp zijn afkomstig uit deze groep. Zij zijn vaak extra kwetsbaar door bijvoorbeeld chronische ziekte of multi-problematiek. Deze groep verdient gerichte aandacht in beleid én uitvoering.
Tot slot benadrukken wij in onze reactie dat het niet-gebruik van voorzieningen niet betekent dat er geen behoefte aan ondersteuning is. Mensen weten de regelingen vaak gewoon niet te vinden. Daarom is dit ontwerpbesluit SUWI een stap in de goede richting, maar de uitvoering moet met zorg en oog voor kwetsbaren plaatsvinden. Wij nodigen de overheid uit tot verdere samenwerking met ons en andere maatschappelijke organisaties om te zorgen dat niemand in Nederland tussen wal en schip raakt.