Bijdrage SUN Nederland aan European Anti-Poverty Strategy

De Europese Commissie komt begin 2026 met de eerste Europese Anti-Armoedestrategie. De strategie zal erop gericht zijn om mensen in armoede binnen de Europese Unie essentiële bescherming te bieden en de onderliggende oorzaken van armoede aan te pakken. De Europese Commissie heeft een openbare raadpleging geopend om meningen te verzamelen over deze nieuwe strategie. SUN Nederland heeft hierop een reactie ingediend.

SUN Nederland is verheugd over de plannen van de Europese Commissie om de vicieuze cirkel van armoede te doorbreken. Vanuit onze kennis over noodhulp leveren wij graag onze inbreng voor dit beleid en hebben wij de Europese Commissie gevraagd aandacht te besteden aan de volgende drie punten bij het maken van de strategie:

1) Structureel beleid voor basisvoorzieningen zoals (mond)zorg

Noodhulpbureaus bieden noodhulp wanneer er geen andere voorzieningen beschikbaar zijn. Steeds vaker vragen mensen noodhulp aan voor problemen waarvoor structureel overheidsbeleid nodig is, zoals mondzorgkosten. Sinds 2006 wordt tandartszorg voor volwassenen niet meer vergoed vanuit het basispakket. Hoewel de Tweede Kamer onlangs nog voor een vergoeding stemde, stelt het demissionaire kabinet dit uit vanwege de jaarlijkse kosten van circa 300 miljoen euro. Vooral mensen met lage inkomens mijden hierdoor de tandarts, wat leidt tot ernstige gebitsproblemen.

SUN-noodhulpbureaus krijgen steeds vaker aanvragen binnen voor een gift om tandheelkundige kosten te kunnen betalen. Bij de deelnemende noodhulpbureaus aan het Datadashboard Urgente Noden is voor anderhalf miljoen euro aangevraagd voor mondzorg, waarvan een derde is toegekend.

SUN-noodhulp is niet bedoeld voor het dekken van structurele problemen maar moet beschikbaar blijven voor uitzonderlijke situaties, daar waar mensen anders tussen wal en schip vallen. De overheid moet bijvoorbeeld zorgen voor goede toegankelijke, betaalbare en kwalitatieve basiszorg. Doordat de Nederlandse overheid dit onvoldoende weet te waarborgen, wordt volgens ons het recht van burgers op het hoogst haalbare niveau van lichamelijke en geestelijke gezondheid geschonden.

2) Maak noodhulp financieel mogelijk als laatste vangnet

Hoe goed we een systeem ook regelen, er zijn altijd mensen die tussen wal en schip vallen in de verschillende regelingen; door pech, door omstandigheden, door gebrek aan vaardigheden of doordat zij net niet voldoen aan alle toegangseisen. Voor hen is een laatste vangnet nodig. We vragen om in het beleid te erkennen dat een vorm van noodhulp voor uitzonderlijke gevallen altijd nodig zal zijn, hoe goed we het met elkaar ook regelen. Dit kan in een vorm van publiek-private samenwerking zoals bij de SUN-noodhulpbureaus, waarmee het laatste vangnet mede door overheden gegarandeerd en gefinancierd wordt.

3) Focus op alleenstaanden, een kwetsbare groep die vaak buiten regelingen valt

Wij vragen speciale aandacht voor alleenstaanden in het beleid. Terwijl er veel regelingen zijn voor gezinnen met kinderen, vallen alleenstaanden vaak buiten de boot. Hun positie is kwetsbaar en vraagt om andere oplossingen. Uit het Datadashboard Urgente Noden blijkt dat 64% van alle noodhulpaanvragen in 2024 bij SUN-noodhulpbureaus afkomstig is van alleenstaanden. Zij komen vaker in financiële problemen omdat zij alle vaste lasten alleen dragen, geen aanvullende toeslagen ontvangen en het leven voor één persoon relatief duurder is. We vragen daarom om gerichte aandacht en beleid voor deze groep.

Vanzelfsprekend is bovenstaande opsomming geen uitputtende lijst van doelgroepen waarvoor wij aandacht willen vragen. Op basis van onze inzichten agenderen wij bijvoorbeeld ook de positie van jongvolwassenen met een financieel kwetsbare achtergrond (waaronder jonge vluchtelingen, jongeren met schulden en ex-gedetineerde jongvolwassenen), chronisch zieken en de categorie werkende armen (mensen met een inkomen uit werk die niet rond kunnen komen)

Met belangstelling wachten wij de invulling van de Europese Anti-Armoedestrategie af.