Aanpak energiearmoede

Eerder was al bekend dat mensen gemiddeld €1.300,- meer moeten betalen aan energie dit jaar, maar vanaf 1 juli 2022 lopen de energieprijzen nog verder op. Sommige mensen stellen hun energielasten expres te laag af om de maandelijkse rekening te kunnen betalen. Zij kunnen in de problemen komen als de eindafrekening van het energiebedrijf komt met de daadwerkelijk gemaakte kosten. Mensen met een kleine beurs proberen vaak energiezuinig te leven, maar deze prijsstijgingen zijn niet langer met zuinig gedrag te compenseren. De meeste Nederlanders denken dat door de energieprijzen de armoede in Nederland zal toenemen. Niet alleen onder bijstandsgerechtigden, maar ook onder werkenden. Ook SUN Nederland verwacht een toename van aanvragen bij noodhulpbureaus, waarbij deze hoge energiekosten een rol spelen.

Luiden noodklok

TNO verwacht dat nu en in de nabije toekomst 700.000 gezinnen hun gas en licht niet of nauwelijks kunnen betalen. Het Centraal Planbureau CPB heeft het over 1,2 miljoen huishoudens. Het slechtst af zijn mensen die een nieuw contract moeten afsluiten, vanwege verhuizing of omdat de energieleverancier failliet is. Samen met onze partners binnen de Landelijke Armoedecoalitie luidden wij op 11 januari jl. al de noodklok door een brief te sturen naar de Minister voor Armoedebeleid, Carola Schouten en Tweede Kamerleden.

Maatregelen overheid niet voldoende

De Rijksoverheid heeft een belastingkorting van €265,- per aansluiting doorgevoerd. Daarnaast is een belastingverlaging per schijf doorgevoerd, die komt voor een gemiddeld huishouden neer op ongeveer €157,-.
Naast deze algemene maatregelen waar iedereen van profiteert, ontvingen bijstandsgerechtigden in april een compensatie van €800,-. De voorgestelde €500,- om mensen met een beneden-modaal inkomen nog eens extra te compenseren heeft het vorige week niet gehaald. Wel hebben verschillende gemeenten wisselende compensatieregelingen voor minima aangekondigd. Een voorbeeld ervan is de gemeente Deventer waar mensen die zich melden €1.500,- te besteden krijgen voor energiezuinige maatregelen aan hun woning. Probleem bij alle initiatieven is om het geld bij de juiste mensen te krijgen, omdat vanwege de privacy niet altijd bekend is wie rekeningen niet meer kan betalen.

Onderzoek

Movisie heeft onderzoek gedaan naar de ernst van energiearmoede, hoe verschillende partijen er tegenaan kijken en welke oplossingen zij zien. Conclusie is dat energiearmoede niet alleen een technisch of financieel probleem is. Het is een signaal dat er structureel iets gedaan moet worden aan het voorkomen en bestrijden van armoede. Ook SUN Nederland onderstreept altijd dat ‘energiearmoede’ niet op zich staat. Het is een uiting van het fenomeen dat de bestaanszekerheid van mensen onder drukstaat en zij simpelweg te weinig geld hebben om alle betaalverplichtingen te voldoen. Bovendien is het verbonden met de energietransitie en met het sociaal domein. Oplossingen die tijdens het onderzoek worden aangereikt zijn enerzijds heel praktisch: het isoleren van een woning, aanbrengen van dubbele beglazing, het plaatsen van slimme apparaten en zonnepanelen, overstappen van gas naar elektrisch en het uitdelen van energieboxen. Andere ideeën zijn meer gericht op gedragsverandering zoals de inzet van energieopbouwwerkers of energiecoaches, workshops over energiebesparing, stimuleren van het gebruik van subsidieregelingen en vouchers en het wegnemen van wantrouwen tegenover deze maatregelen. In plaats van te kijken naar kostenbesparing wordt er ook gewezen naar meer duurzame en systemische oplossingen zoals het verhogen van inkomsten, met name het verhogen van minimumlonen en van uitkeringen. Maar veel van de aangedragen ideeën lossen het probleem maar deels op en zullen vaak ook nog wel even op zich laten wachten.

Goede voorbeelden?!

De vraag is óf en zo ja hoe wij vanuit SUN Nederland, de sector filantropie en de noodhulpbureaus in de tussentijd een rol kunnen spelen bij het voorkomen dat mensen verder afglijden door de hoge energieprijzen.
Zo heeft SUN Rheden een rol gespeeld bij het toewijzen van compensatiegelden en de gemeente ondersteunt door de inwoners niet in één keer €800 over te maken, maar in gespreide betalingen.
SUN Lekstroom heeft een afspraak met een gemeente; deze geeft extra geld bij elk witgoedartikel dat SUN Lekstroom aan mensen verstrekt, zodat er een zuinigere AA-klasse product gekocht kan worden. Dit levert de begunstigde een energiebesparing op. Te denken valt ook aan het aanbieden van nieuwe kookpannen aan mensen die omschakelen van koken op gas naar elektrisch of kijken naar het verduurzamen van woningen door inschakelen van buurtklusbedrijven.
Kent u voorbeelden, projecten en interventies die effectief zijn? SUN Nederland is er benieuwd naar en hoort graag van u! Samen met charitatieve vermogensfondsen, corporate foundations, noodhulpbureaus en diverse organisaties zoals het Klimaatverbond, LSA Bewoners en Sterk uit Armoede brengen we in kaart wat op dit gebied de (on)mogelijkheden zijn en willen we dit ontsluiten aan gemeenten, woningcorporaties, ernergieleveranciers en andere geïnteresseerde partijen.
Reageren kan via: info@sunnederland.nl